Pożegnanie Aleksandry Szurmiak-Boguckiej
Treść
W góry, w górecki…
„Wychowałam się w domu pełnym tradycji polskiej i szacunku do ludowej kultury, obok ojca, z zamiłowania folklorysty, grającego na skrzypcach ludowe pieśni wyniesione ze swojego domu w Bieszczadach i jego brata Mieczysława, wielkiego działacza ludowego w okresie międzywojennym”.
Tak mówiła o początkach swego bogatego i niezwykle owocnego życia Aleksandra Szurmiak- Bogucka. Rodzinnie związana z Piwniczną poprzez męża Kazimierza Boguckiego, którego działalność regionalna, podobnie jak dokonania całego rodu Boguckich, wpisała się mocno w piwniczańskie dzieje. Na rzecz nadpopradzkiego folkloru ogromnie wiele uczyniła też pani Aleksandra.
Przypomnijmy pokrótce najważniejsze fakty z Jej życia. Urodziła się 26 grudnia 1928 roku w Nowym Sączu, gdzie również Ukończyła Liceum Humanistyczne SS Niepokalanek, średnią szkołę muzyczną w Krakowie w klasie fortepianu. W latach 1949-53 studiowała na Wydziale Humanistycznym UJ muzykologię. Całe jej dalsze kształcenie, życie prywatne i zawodowe zostało podporządkowane muzyce, a szczególnie muzyce ludowej i badaniu jej tradycyjnych korzeni. Wiele lat poświęciła poszukiwaniom i badaniom terenowym ludowego dziedzictwa muzycznego, poszczególnych grup etnograficznych, głównie Polski południowej.
Pracę zawodową rozpoczęła w 1954 roku w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie, w sekcji Badania Muzyki Ludowej, pod kierunkiem Jadwigi i Mariana Sobieskich. Od 1953 r. była członkiem Krakowskiej Ekipy Regionalnej, gdzie razem z mężem Kazimierzem Boguckim, dokonywała nagrań i zapisów tradycyjnego folkloru muzycznego w ramach Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego. Badania objęły też nasz region i zostało nagranych ponad 300 pieśni i utworów instrumentalnych. Po ponad 60 latach utwory te zapisano w śpiewniku „Popradowa nuta” oraz „Źródła pieśni” i nagrano na płycie ”Barwy nadpopradzkiej nuty” (dwóch ostatnich przedsięwzięć była konsultantem). Przez 35 lat pracowała w Polskim Wydawnictwie Muzycznym, prowadziła zajęcia z folkloru muzycznego w Katedrze Etnografii Słowian oraz w Katedrze Historii i Muzyki UJ. W latach 1985 i 1992 a następnie 2011-2018 była wykładowcą muzycznego folkloru górskich regionów Polski na Studium Folklorystycznym w Nowym Sączu - zorganizowanym przez Wojewódzki Ośrodek Kultury, następnie Małopolskie Centrum Kultury „SOKÓŁ”. I tu kolejne związki z Piwniczną ponieważ absolwentami Studium byli też przedstawiciele górali nadpopradzkich. Współpracowała z Redakcją Dzieł Wszystkich Oskara Kolberga w Poznaniu. Od 1972 roku uczestniczyła w „Limanowskiej Słazie” w Limanowej i tu też spotykała się z czarnymi góralami. Już od lat 60 XX wieku zasiadała w komisjach konkursowych na wielu festiwalach folklorystycznych o zasięgu krajowym i międzynarodowym: wystarczy wymienić choćby: Sabałowe Bajania w Bukowinie Tatrzańskiej, Festiwal Górali Polskich w Żywcu, Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem, „Druzbacka” – Przegląd Kapel, Instrumentalistów, Śpiewaków Ludowych i Drużbów Weselnych, odbywający się w różnych miejscowościach regionu Lachów Sądeckich czy Ogólnopolski Festiwal Kapel, Instrumentalistów i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Członkowie naszych zespołów, grup śpiewaczych, instrumentaliści oraz soliści występowali wielokrotnie na tych przeglądach i z uwagą wysłuchiwali uwag pani Aleksandry. Wielu zespołom regionalnym w całej Małopolsce, udzielała fachowych porad i konsultacji. Była autorką lub współautorką licznych publikacji: artykułów, opracowań, wstępów do śpiewników. To m.in. „Pieśni Podhala, antologia - część muzyczna. Praca zbiorowa PWM, Kraków 1957, II wyd. 1971. „Górole, górole, górolsko muzyka – Pieśni Podhala – album PWM, Kraków, 1959., artykuł „Stan badań nad folklorem muzycznym i tanecznym na terenie polskich Karpat”, „Wesele góralskie” PWM, Kraków, 1974. Dla nas ważne są „Kolory nadpopradzia” oraz „Źródła pieśni” z Jej bardzo znaczącym wkładem.
Odznaczona i nagradzana m.in. Nagrodą im. Oskara Kolberga (1986), Złotym Krzyżem Zasługi (1987), Nagrodą Województwa Małopolskiego im. Romana Reinfussa "Za wybitne osiągnięcia dla zachowania lokalnej tożsamości kulturowej" (2012) oraz Złotą Odznaką Honorową Województwa Małopolskiego - Krzyż Małopolski (2015).
W pieśni zapisanej przez Kazimierza Boguckiego górale nadpopradzcy śpiewają:
W góry, w górecki pognej łowiecki…
17 lipca 2020 roku Aleksandra Szurmiak-Bogucka odeszła ku wiekuistym górom. Dziękując Bogu za dar Jej pięknego i owocnego życia mamy nadzieję, że na niebiańskich halach będzie wypasać góralskie nuty z muzykantami, śpiewakami i wszystkimi kochającymi swoje Ojcowizny.
Na podstawie informacji MCK SOKÓŁ opracowała Wanda Łomnicka-Dulak
